Cách vệ sinh tầng sinh môn sau sinh cho các mẹ

Sau khi sinh, tầng sinh môn là một trong những vùng nhạy cảm cần được chăm sóc kỹ lưỡng. Đây là khu vực tiếp giáp giữa bộ phận sinh dục và hậu môn, rất dễ bị tổn thương và nhiễm trùng nếu không vệ sinh đúng cách. Việc chăm sóc tầng sinh môn không chỉ giúp giảm đau mà còn thúc đẩy quá trình lành vết thương nhanh hơn, mang lại sự thoải mái và an tâm cho các mẹ trong giai đoạn hậu sản. Cùng tìm hiểu những cách cách vệ sinh tầng sinh môn sau sinh đơn giản, hiệu quả ngay dưới đây!

Tầng sinh môn là gì? Vì sao cần rạch tầng sinh môn khi sinh

Trước hết, chúng ta cần nắm rõ những thông tin về tầng sinh môn, khi nào cần rạch và khi nào không cần ngay sau đây.

Tầng sinh môn là gì?

Tầng sinh môn là khu vực nằm giữa xương mu và xương cụt, bao gồm phần đáy chậu cùng các cấu trúc xung quanh. Đây chính là phần mô mềm nằm giữa hậu môn và âm đạo, có chiều dài khoảng 3-5 cm.

Bộ phận này đóng vai trò quan trọng trong cơ thể phụ nữ, đặc biệt liên quan đến:

• Giao hợp: Tầng sinh môn hỗ trợ quá trình giao hợp, giúp tăng cảm giác và đảm bảo sự linh hoạt cho các cơ.
• Tiếp nhận tinh trùng: Là nơi tiếp nhận tinh trùng trong quá trình thụ thai.
• Hỗ trợ thai kỳ: Tầng sinh môn giúp giữ và bảo vệ thai nhi trong suốt thai kỳ, đồng thời tạo lối ra cho em bé khi sinh.

Với chức năng đa dạng và quan trọng, tầng sinh môn cần được chăm sóc kỹ lưỡng, đặc biệt trong quá trình sinh nở. (1)

Vì sao cần rạch tầng sinh môn khi sinh?

Khi sinh thường, bộ phận sinh dục nữ sẽ dần giãn nở để tạo điều kiện cho thai nhi ra ngoài. Tuy nhiên, khả năng giãn nở này có giới hạn. Trong một số trường hợp, để hỗ trợ quá trình sinh nở thuận lợi và tránh các biến chứng, bác sĩ sẽ thực hiện thủ thuật rạch tầng sinh môn.

Các trường hợp cần rạch tầng sinh môn

Bác sĩ sẽ cân nhắc rạch tầng sinh môn trong các trường hợp sau:

• Thai nhi có đầu quá to hoặc trọng lượng lớn: Khi kích thước của thai nhi vượt quá khả năng giãn nở tự nhiên của âm đạo, việc rạch tầng sinh môn là cần thiết để em bé được sinh ra an toàn.
• Thai nằm ngôi mông hoặc ngôi chân: Những trường hợp ngôi thai bất thường có thể gây khó khăn cho việc sinh thường, cần rạch để đảm bảo an toàn.
• Thai sinh non: Đối với thai nhi sinh sớm, cơ thể bé còn yếu, việc rạch tầng sinh môn giúp giảm áp lực lên cơ thể bé khi ra ngoài.
• Em bé thiếu oxy: Khi em bé không nhận đủ oxy trong quá trình sinh, bác sĩ cần rạch tầng sinh môn để đưa bé ra ngoài nhanh chóng, giảm nguy cơ tổn thương não.
• Cần dùng forceps hoặc máy hút hỗ trợ: Trong các ca sinh khó, bác sĩ sử dụng công cụ hỗ trợ như forceps hay máy hút, việc rạch tầng sinh môn giúp thao tác an toàn hơn.
• Sản phụ rặn quá lâu: Nếu quá trình rặn sinh kéo dài nhưng em bé vẫn chưa ra ngoài, việc rạch tầng sinh môn sẽ hỗ trợ đẩy nhanh quá trình.
• Sản phụ có tầng sinh môn kém linh hoạt: Những phụ nữ bị viêm âm đạo, cơ tầng sinh môn yếu hoặc tử cung co bóp không đủ mạnh sẽ gặp khó khăn trong việc sinh nở, bác sĩ sẽ tiến hành rạch tầng sinh môn để giúp em bé ra đời dễ dàng hơn.

Rạch tầng sinh môn diễn ra thế nào?

Bác sĩ hoặc nữ hộ sinh sẽ thực hiện một đường rạch nhỏ giữa âm đạo và hậu môn, thường là ở vị trí vùng giữa (đường giữa tầng sinh môn). Mục đích là tạo thêm không gian để thai nhi có thể dễ dàng chào đời, đồng thời giảm nguy cơ tầng sinh môn bị rách tự nhiên, gây ra vết thương xấu hoặc biến chứng nghiêm trọng hơn.

Sau khi sinh, bác sĩ sẽ tiến hành khâu lại tầng sinh môn bằng chỉ chuyên dụng. Việc rạch và khâu tầng sinh môn theo cách chủ động sẽ giúp vết thương nhanh lành hơn và đạt tính thẩm mỹ cao hơn so với trường hợp tầng sinh môn bị rách tự nhiên.

Khi nào không cần rạch tầng sinh môn?

Trong một số trường hợp, nếu tầng sinh môn của sản phụ đủ linh hoạt và em bé có kích thước nhỏ, quá trình sinh thường có thể diễn ra tự nhiên mà không cần rạch tầng sinh môn. Điều này giúp giảm thiểu đau đớn và tăng tốc độ hồi phục sau sinh.

Nhìn chung, việc rạch tầng sinh môn là một thủ thuật y khoa cần thiết trong nhiều trường hợp để bảo vệ sức khỏe của cả mẹ và bé. Chính vì vậy, các mẹ cần nắm rõ tầm quan trọng của tầng sinh môn cũng như cách chăm sóc phù hợp sau sinh để sớm phục hồi sức khỏe.

Cách vệ sinh tầng sinh môn sau sinh

Chăm sóc và vệ sinh tầng sinh môn sau sinh là một phần quan trọng trong quá trình hồi phục của các bà mẹ. Vết khâu tầng sinh môn nếu không được chăm sóc đúng cách có thể dẫn đến nhiễm trùng, viêm nhiễm và gây đau đớn. Dưới đây là những hướng dẫn chi tiết về cách vệ sinh và chăm sóc vùng tầng sinh môn sau sinh, giúp các mẹ giảm đau và nhanh chóng hồi phục.

• Xem thêm: Hướng dẫn vệ sinh vùng kín sau sinh mau lành

Vệ sinh sau khi khâu tầng sinh môn như thế nào?

Sau khi sinh, nếu bác sĩ rạch tầng sinh môn, việc chăm sóc vết khâu là rất quan trọng để tránh nhiễm trùng và đảm bảo vết thương lành nhanh. Một số cách giúp giảm đau và hỗ trợ quá trình lành vết khâu tầng sinh môn bao gồm:

• Chườm lạnh: Việc chườm lạnh lên vùng khâu sẽ giúp giảm đau và giảm sưng viêm hiệu quả. Tuy nhiên, bạn cần hỏi ý kiến bác sĩ về thời gian và cách thực hiện để tránh gây hại cho cơ thể.
• Dùng thuốc giảm đau: Nếu vết khâu đau nhiều, sản phụ có thể yêu cầu bác sĩ kê thuốc giảm đau không gây ảnh hưởng đến việc cho con bú.
• Điều chỉnh tư thế: Nếu ngồi bị đau, bạn có thể chuyển sang nằm sấp hoặc nằm nghiêng để giảm áp lực lên vùng vết thương. Nếu cần ngồi, nên ngồi trên đệm hơi có thể điều chỉnh độ căng phồng để cảm thấy thoải mái hơn.
• Kiêng quan hệ tình dục: Trong vài tháng đầu sau sinh, nhiều mẹ sẽ cảm thấy đau khi quan hệ tình dục. Vì vậy, mẹ nên chờ cho đến khi vết khâu lành hoàn toàn trước khi quan hệ.
• Chăm sóc vết khâu: Sau khi đi vệ sinh, đặc biệt là sau khi tiểu tiện, mẹ cần giữ vết khâu sạch sẽ và khô ráo. Nếu gặp vấn đề về đại tiện khó khăn, có thể dùng thuốc làm mềm phân trước để tránh làm tổn thương vết khâu.
• Tránh thụt rửa âm đạo: Tuyệt đối không thụt rửa âm đạo khi chưa được sự đồng ý của bác sĩ, vì điều này có thể làm hại vùng kín và làm tăng nguy cơ nhiễm trùng.

Cách vệ sinh tầng sinh môn tại nhà

Vệ sinh vùng tầng sinh môn đúng cách sẽ giúp giảm nguy cơ nhiễm trùng và tạo điều kiện cho vết khâu lành nhanh chóng. Dưới đây là những bước vệ sinh bạn nên thực hiện hàng ngày:

• Rửa bằng nước sạch và muối loãng: Sử dụng nước sạch đã đun sôi để nguội hoặc pha muối loãng để rửa vùng kín sau mỗi lần đi tiểu tiện. Hoặc có thể dùng dung dịch vệ sinh phụ khoa dành riêng cho phụ nữ sau sinh. Hãy dội nước từ từ và nhẹ nhàng. Vệ sinh ít nhất 3 lần một ngày, đặc biệt là sau khi tiểu tiện.
• Thấm khô vùng kín: Sau khi vệ sinh, hãy thấm khô vùng kín bằng khăn mềm để tránh làm ẩm ướt vết khâu.
• Lau từ trước ra sau: Khi lau, mẹ nên lau từ trước ra sau để giảm nguy cơ nhiễm trùng từ hậu môn sang vùng kín.
• Thay băng vệ sinh thường xuyên: Việc thay băng vệ sinh đúng cách và thường xuyên sẽ giúp tránh tình trạng nhiễm trùng ở vết khâu.
• Tránh thụt rửa âm đạo sâu: Không thụt rửa âm đạo sâu khi chưa được sự cho phép của bác sĩ. Việc thụt rửa có thể làm thay đổi môi trường vi sinh trong âm đạo và gây nhiễm trùng.
• Vệ sinh bằng nước ấm: Sau khi tiểu tiện, mẹ có thể sử dụng vòi xịt nước ấm để làm sạch vùng kín, tránh nước tiểu làm nhiễm trùng vết khâu. Nên lau khô nhẹ nhàng bằng khăn sạch sau khi rửa.
• Sử dụng quần lót phù hợp: Nên sử dụng quần lót cotton thấm hút tốt, rộng rãi và thoải mái, không gây ma sát với vết khâu. Quần lót có eo cao sẽ giúp giảm áp lực lên vùng tầng sinh môn.

Bí quyết giúp vết thương mau lành

Ngoài việc vệ sinh đúng cách, các mẹ cần chú ý đến những yếu tố khác để vết thương tầng sinh môn mau lành:

• Lau rửa nhẹ nhàng: Khi vệ sinh vết khâu, mẹ có thể dùng bông gạc y tế nhúng nước ấm và lau nhẹ nhàng theo một chiều duy nhất từ âm đạo ra hậu môn. Tuyệt đối không lau nhiều chiều để tránh vi khuẩn từ hậu môn lây lan vào vết khâu.
• Tắm đúng cách: Mẹ không cần lo lắng về việc vết khâu tiếp xúc với nước. Sau khi được bác sĩ cho phép, mẹ hoàn toàn có thể tắm. Tuy nhiên, cần tránh sử dụng vòi xịt mạnh và lâu vào vết khâu, vì lực nước có thể làm bục chỉ khâu hoặc tạo điều kiện cho vi khuẩn tấn công.
• Đi bộ nhẹ nhàng: Sau khi lấy lại sức, mẹ có thể đi bộ nhẹ nhàng để thúc đẩy lưu thông máu đến vùng tầng sinh môn, giúp vết thương mau lành. Hãy bắt đầu với những bước đi chậm rãi và thoải mái để không làm tổn thương vết khâu.
• Tránh vận động mạnh: Mẹ không nên thực hiện các hoạt động thể thao hay vận động mạnh trong thời gian đầu sau sinh, vì điều này có thể gây tổn thương cho vết khâu. Tuy nhiên, đi lại nhẹ nhàng giúp vết thương nhanh lành và giảm sưng.

Chế độ dinh dưỡng cho phụ nữ sau sinh cần lưu ý

Chế độ dinh dưỡng đóng vai trò vô cùng quan trọng đối với sức khỏe và quá trình phục hồi của phụ nữ sau sinh. Một chế độ ăn uống hợp lý không chỉ giúp cơ thể mẹ nhanh chóng hồi phục mà còn giúp vết khâu tầng sinh môn chóng lành, đồng thời cung cấp đầy đủ năng lượng để nuôi dưỡng mẹ và bé trong suốt thời kỳ cho con bú.

Những nhóm chất dinh dưỡng cần thiết cho phụ nữ sau sinh

Sau khi sinh, cơ thể phụ nữ cần phải phục hồi nhanh chóng và vết thương tầng sinh môn cần thời gian để lành. Để hỗ trợ quá trình này, mẹ cần chú trọng bổ sung các nhóm chất dinh dưỡng sau:

Vitamin và chất xơ

• Các loại rau củ quả tươi, trái cây chính là nguồn cung cấp vitamin và chất xơ quan trọng cho cơ thể. Vitamin C giúp tăng cường miễn dịch và đẩy nhanh quá trình tái tạo mô, trong khi chất xơ có tác dụng hỗ trợ tiêu hóa và ngăn ngừa táo bón, điều này rất quan trọng bởi táo bón có thể gây áp lực lên vết khâu tầng sinh môn chưa lành.
• Các thực phẩm giàu vitamin C như cam, quýt, ớt chuông, bông cải xanh, và kiwi.
• Các loại rau lá xanh như rau ngót, cải bó xôi, rau diếp cá cung cấp chất xơ và vitamin A, C rất cần thiết cho sự phục hồi sức khỏe của mẹ.

Chất đạm và protein

• Chất đạm giúp cơ thể xây dựng lại mô và cơ, đồng thời hỗ trợ sản sinh tế bào mới giúp vết thương lành nhanh hơn. Protein có thể tìm thấy trong các thực phẩm như thịt gà, thịt heo nạc, trứng, cá, sữa và các sản phẩm từ sữa như sữa chua, phô mai.
• Thực phẩm giàu protein giúp mẹ duy trì năng lượng và sản xuất đủ sữa cho con bú.

Tinh bột nguyên cám

• Các loại tinh bột nguyên cám như gạo lứt, ngũ cốc nguyên hạt, yến mạch sẽ giúp cung cấp năng lượng bền vững mà không gây tăng cân nhanh. Ngoài ra, các thực phẩm này cũng giàu chất xơ giúp hỗ trợ tiêu hóa và giảm nguy cơ táo bón, đặc biệt quan trọng đối với phụ nữ sau sinh.
• Ăn các loại ngũ cốc nguyên hạt giúp duy trì mức đường huyết ổn định và hỗ trợ sức khỏe tổng thể.

Thực phẩm giàu sắt, acid folic và vitamin B12

• Sau sinh, phụ nữ dễ bị thiếu máu do mất máu trong quá trình sinh nở. Do đó, các thực phẩm giàu sắt, acid folic và vitamin B12 rất quan trọng để thúc đẩy việc hình thành và sản sinh các tế bào hồng cầu, giúp cơ thể nhanh chóng phục hồi và ngăn ngừa tình trạng thiếu máu. Những chất này cũng giúp tăng cường sức khỏe da và mô mỡ, hỗ trợ quá trình lành vết thương.
• Thực phẩm giàu sắt: thịt đỏ, gan, đậu, rau lá xanh.
• Acid folic có trong các loại rau xanh, trái cây, ngũ cốc nguyên hạt.
• Vitamin B12 có trong các loại thực phẩm từ động vật như trứng, thịt, cá và sữa.

Thực phẩm cần hạn chế trong chế độ dinh dưỡng sau sinh

Bên cạnh việc bổ sung các thực phẩm có lợi, phụ nữ sau sinh cũng cần hạn chế một số loại thực phẩm để đảm bảo quá trình hồi phục diễn ra thuận lợi và tránh gây ảnh hưởng đến sức khỏe, đặc biệt là khi vết khâu tầng sinh môn vẫn chưa lành:

• Thực phẩm chiên, rán, nướng: Các món ăn chiên, rán hoặc nướng thường chứa nhiều dầu mỡ, khó tiêu và có thể gây tăng cân. Chúng còn làm tăng gánh nặng cho hệ tiêu hóa của mẹ, khiến mẹ cảm thấy khó chịu và có thể làm tình trạng táo bón trở nên nghiêm trọng hơn.
• Đồ ăn cay nóng: Các món ăn cay và gia vị nóng có thể làm kích thích cơ thể, gây khó tiêu và làm tăng cảm giác khó chịu ở vùng tầng sinh môn, đặc biệt khi vết thương đang trong quá trình hồi phục. Đồ ăn cay cũng có thể làm tăng nguy cơ viêm nhiễm, đặc biệt là đối với những mẹ sinh thường phải rạch tầng sinh môn.
• Thực phẩm cứng, khó tiêu: Các món ăn cứng, dai và khó tiêu có thể làm tăng áp lực lên hệ tiêu hóa, dễ dẫn đến táo bón hoặc căng thẳng cho vùng cơ thể đang cần thời gian phục hồi. Việc này có thể làm tăng nguy cơ gây ra vết thương rách lại, khiến vết khâu lâu lành hơn.
• Đồ ngọt, nhiều đường: Thực phẩm ngọt và nhiều đường không chỉ làm tăng nguy cơ tăng cân mà còn có thể gây tình trạng viêm nhiễm và làm giảm sức đề kháng của cơ thể. Đặc biệt, chúng còn gây ảnh hưởng đến quá trình sản xuất sữa cho con bú, vì vậy mẹ cần hạn chế tối đa việc tiêu thụ các loại thực phẩm này.
• Thực phẩm lên men: Đồ ăn lên men như dưa muối, kim chi hay những món ăn có chứa vi khuẩn lên men có thể gây kích ứng đường tiêu hóa và làm gia tăng sự khó chịu sau sinh. Các món ăn này cũng có thể ảnh hưởng đến quá trình hồi phục vết thương và làm tăng nguy cơ nhiễm trùng.

Chế độ dinh dưỡng mẫu cho phụ nữ sau sinh

• Bữa sáng: Sữa chua không đường với trái cây tươi và hạt chia, một lát bánh mì nguyên cám với trứng luộc.
• Bữa trưa: Cơm gạo lứt với thịt gà luộc, canh rau ngót, đậu phụ xào tỏi.
• Bữa tối: Cháo ngũ cốc nguyên hạt với thịt bò nấu súp và một phần trái cây (như táo hoặc chuối).
• Snack giữa các bữa: Một ít hạt dẻ cười hoặc một miếng phô mai.

Kết luận

Nhìn chung, cách vệ sinh tầng sinh môn không quá phức tạp nếu mẹ thực hiện đúng cách và kiên trì. Chỉ cần chú ý vệ sinh sạch sẽ, duy trì chế độ dinh dưỡng hợp lý và tuân thủ những lưu ý trong quá trình phục hồi, vết thương sẽ nhanh chóng lành lại, giúp mẹ cảm thấy thoải mái và tự tin hơn. Altaco hy vọng những thông tin chia sẻ trên đây sẽ phần nào giúp ích cho các chị em sau sinh trong việc chăm sóc bản thân, đặc biệt là trong giai đoạn hồi phục sau sinh. Hãy luôn nhớ rằng, chăm sóc bản thân cũng chính là cách để mẹ có thể chăm sóc tốt hơn cho con yêu.

Thông tin bài viết tham khảo:
(1). https://www.vinmec.com/vie/bai-viet/cham-soc-vet-khau-tang-sinh-mon-sau-sinh-vi