Viêm mũi xoang là một trong những bệnh lý thường gặp trong cộng đồng, gây ra không ít phiền toái cho người bệnh. Những triệu chứng khó chịu như nghẹt mũi, đau đầu, và chảy mũi có thể làm gián đoạn các hoạt động hàng ngày, ảnh hưởng đến cả sức khỏe lẫn hiệu suất công việc. Để tìm kiếm giải pháp điều trị hiệu quả và an toàn, việc hiểu rõ nguyên nhân, triệu chứng cũng như các phương pháp điều trị viêm mũi xoang là vô cùng cần thiết. Bài viết này sẽ cung cấp thông tin hữu ích để bạn có thể chủ động trong việc chăm sóc sức khỏe của mình.
Bệnh viêm mũi xoang là gì?
Viêm mũi xoang là tình trạng niêm mạc của mũi và các xoang bị viêm, gây phù nề và tiết ra nhiều dịch nhầy. Bệnh có thể phân loại thành hai dạng chính: viêm mũi xoang cấp tính và viêm mũi xoang mạn tính, tùy thuộc vào thời gian và mức độ nghiêm trọng của triệu chứng.
Viêm mũi xoang cấp tính thường khởi phát đột ngột và diễn biến nhanh chóng. Những triệu chứng thường gặp bao gồm nghẹt mũi, chảy mũi, đau đầu, và sốt. Thời gian kéo dài của bệnh thường không quá 4 tuần, và có thể xuất hiện một hoặc nhiều đợt trong một khoảng thời gian nhất định. Các yếu tố như cảm cúm, dị ứng hay ô nhiễm không khí có thể là nguyên nhân kích thích dẫn đến tình trạng này.
Trong khi đó, viêm mũi xoang mạn tính là tình trạng viêm kéo dài hơn 12 tuần, thường gây ra cảm giác khó chịu và ảnh hưởng đáng kể đến chất lượng cuộc sống của người bệnh. Triệu chứng có thể không rõ ràng như viêm cấp tính nhưng thường xuyên xuất hiện, bao gồm ngạt mũi kéo dài, đau nhức quanh mặt, và mệt mỏi. Viêm mũi xoang mạn tính có thể liên quan đến các vấn đề như dị ứng, viêm xoang do vi khuẩn, hoặc sự hiện diện của polyp mũi.
Nguyên nhân dẫn đến bệnh viêm mũi xoang
Bệnh viêm mũi xoang có thể xuất phát từ nhiều nguyên nhân khác nhau, tùy thuộc vào dạng bệnh (cấp tính hoặc mãn tính) mà người bệnh đang mắc phải.
Nguyên nhân viêm mũi xoang cấp tính
Viêm mũi xoang cấp tính thường do nhiễm trùng niêm mạc xoang. Hầu hết các trường hợp viêm xoang cấp tính là do virus, thường gặp nhất là virus gây cảm lạnh hoặc cúm. Những virus này tấn công niêm mạc mũi và xoang, dẫn đến tình trạng viêm và tiết dịch. Chỉ có khoảng 2 trong số 100 người mắc viêm mũi xoang cấp tính do nhiễm vi khuẩn, điều này có nghĩa là vi khuẩn thường không phải là nguyên nhân chính gây ra tình trạng này.
Nguyên nhân viêm mũi xoang mạn tính
Viêm mũi xoang mạn tính thường bắt đầu từ viêm xoang cấp tính nhưng có thể phát triển do nhiều yếu tố khác nhau, bao gồm:
- Dị ứng: Các tác nhân như phấn hoa, bụi nhà, nấm mốc và lông thú cưng có thể kích thích niêm mạc mũi, dẫn đến tình trạng viêm.
- Tắc nghẽn trong mũi hoặc xoang: Sự hiện diện của polyp mũi (khối u lành tính) hoặc cấu trúc bất thường trong mũi có thể cản trở lưu thông không khí và dịch nhầy, gây ra viêm nhiễm kéo dài.
- Hút thuốc: Khói thuốc lá không chỉ làm tổn thương niêm mạc mũi mà còn làm tăng nguy cơ nhiễm trùng xoang.
- Hen suyễn: Những người mắc bệnh hen suyễn thường dễ bị viêm mũi xoang do tình trạng viêm mãn tính của đường hô hấp.
- Nhiễm trùng ở răng và nướu: Viêm nhiễm trong khoang miệng có thể lan sang vùng xoang, đặc biệt là các xoang nằm gần răng hàm trên.
- Chấn thương răng, mũi hoặc má: Những chấn thương này có thể làm tổn thương niêm mạc và tạo điều kiện cho vi khuẩn xâm nhập, gây ra tình trạng viêm.
- Các tình trạng ảnh hưởng đến khả năng loại bỏ chất nhầy: Một số bệnh lý như xơ nang có thể làm giảm khả năng của cơ thể trong việc làm sạch dịch nhầy, dẫn đến tình trạng ứ đọng và viêm nhiễm kéo dài.
Triệu chứng bệnh viêm mũi xoang
Triệu chứng của bệnh viêm mũi xoang có thể phân thành hai loại chính: triệu chứng của viêm mũi xoang cấp tính và triệu chứng của viêm mũi xoang mạn tính.
Triệu chứng viêm mũi xoang cấp tính
Người bệnh được chẩn đoán viêm mũi xoang cấp tính khi có các triệu chứng điển hình, bao gồm chảy mũi nhầy đục (có thể xảy ra trước hoặc sau) kèm theo một hoặc cả hai triệu chứng: nghẹt mũi và đau nhức mặt. Để phân biệt giữa viêm mũi xoang do virus và do vi khuẩn, ta có thể dựa vào tình trạng và thời gian bệnh như sau:
Viêm mũi xoang do virus hoặc cảm lạnh thông thường
- Thường tự giới hạn trong vòng 10 ngày.
- Có thể kéo dài hơn 10 ngày, nhưng mức độ nặng của bệnh giảm dần theo thời gian.
Viêm mũi xoang do vi khuẩn
- Triệu chứng kéo dài trên 10 ngày mà không có dấu hiệu cải thiện.
- Xuất hiện đợt triệu chứng nặng hơn: sốt trở lại, nhức đầu, và chảy mũi đục gia tăng.
- Khởi phát triệu chứng nặng như sốt cao trên 39 độ C, chảy mũi mủ, hay đau nhức mặt, kéo dài ít nhất 3-4 ngày ngay từ khi bắt đầu bệnh.
- Các triệu chứng cụ thể của viêm mũi xoang cấp tính có thể bao gồm:
- Dịch tiết mũi, thường có ưu thế một bên, và sự hiện diện của mủ trong khoang mũi.
- Đau cục bộ dữ dội, thường ở một bên mặt.
- Sốt cao (trên 38°C).
- Tăng tốc độ lắng hồng cầu (ESR) và nồng độ protein phản ứng C (CRP), cho thấy tình trạng viêm nhiễm trong cơ thể.
Triệu chứng của viêm mũi xoang mạn tính
Viêm mũi xoang mạn tính có triệu chứng kéo dài hơn 12 tuần và có thể bao gồm:
- Nghẹt mũi: Do sự phù nề niêm mạc và tắc nghẽn dịch nhầy trong mũi, gây khó thở.
- Chảy nước mũi: Dịch mũi có thể chảy liên tục, từ dịch trong suốt chuyển sang dịch nhầy.
- Rối loạn khứu giác: Nhiều bệnh nhân gặp tình trạng giảm hoặc mất hoàn toàn khả năng ngửi mùi.
- Đau nhức vùng mặt: Cảm giác đau và nặng ở vùng quanh mắt, má hoặc trán.
- Các triệu chứng kèm theo: Bệnh nhân có thể cảm thấy đau đầu, ho, mệt mỏi, và hơi thở có mùi hôi.
Cách điều trị viêm mũi xoang an toàn
Với sự gia tăng ô nhiễm môi trường và nhịp sống đô thị ngày càng bận rộn, bệnh viêm mũi xoang đã trở thành một vấn đề phổ biến, đặc biệt là ở các thành phố lớn. Khi phát hiện triệu chứng viêm mũi xoang, người bệnh cần áp dụng các biện pháp điều trị hiệu quả và an toàn để giảm nhẹ triệu chứng và ngăn ngừa tái phát.
Phương pháp điều trị đơn giản tại nhà
- Sử dụng nước muối: Rửa mũi hàng ngày bằng nước muối sinh lý có thể giúp làm sạch và sát khuẩn vùng mũi. Tuy nhiên, bạn không nên tự pha nước muối tại nhà vì không thể đảm bảo nồng độ chính xác. Nồng độ muối quá cao có thể gây tổn thương niêm mạc mũi, trong khi nồng độ quá thấp lại không đủ hiệu quả sát khuẩn. Hãy sử dụng nước muối sinh lý được bán tại các nhà thuốc uy tín.
- Sử dụng mật ong: Mật ong có chứa các acid hữu cơ và flavonoid phenolic, giúp tăng cường hệ miễn dịch và ngăn ngừa tái phát viêm mũi xoang. Bạn có thể:
Pha chanh với mật ong, uống 2-3 lần mỗi ngày.
Trộn tỏi đập dập với 2 muỗng mật ong và dùng trước mỗi bữa ăn.
Ngâm mật ong với gừng và sử dụng hàng ngày.
- Dùng tỏi: Tỏi có khả năng làm loãng lớp nhầy trong xoang, giảm đau nhức và nghẹt mũi. Bạn có thể xông mũi với tỏi bằng cách:
Đập dập tỏi, cho vào chén nước sôi và hít hơi nước qua khăn trùm đầu.Ăn tỏi sống, nhưng cần chú ý không nên ăn khi đói và tham khảo ý kiến bác sĩ nếu bạn có bệnh lý liên quan đến thận, gan hoặc dạ dày.
Phương pháp xông hơi
Xông hơi là phương pháp đơn giản giúp giữ cho xoang thông thoáng và duy trì độ ẩm cho niêm mạc. Hơi ấm từ nước sẽ giúp làm dịu và giảm đau nhức, đồng thời tạo cảm giác dễ chịu cho người bệnh.
Các biện pháp tăng cường dẫn lưu mủ
Để giảm tình trạng sưng tấy và đau nhức, bạn có thể sử dụng các thuốc co mạch tại chỗ, thuốc tiêu nhầy hoặc xịt nước muối vào mũi. Những thuốc này giúp màng nhầy co lại, giảm tình trạng viêm nhiễm, và thường có tác dụng sau khoảng 10 ngày sử dụng.
Điều trị bằng kháng sinh
Nếu viêm mũi xoang không có dấu hiệu cải thiện sau khi áp dụng các biện pháp trên, việc sử dụng kháng sinh có thể là cần thiết. Lựa chọn kháng sinh sẽ phụ thuộc vào tình trạng bệnh (cấp tính, mạn tính hay tái phát). Một số loại kháng sinh phổ biến và hiệu quả bao gồm:
- Amoxicillin/Clavulanate: Tỷ lệ hiệu quả lên tới trên 90%.
- Levofloxacin, Moxifloxacin: Tỷ lệ hiệu quả cũng cao.
- Các loại khác như Cefpodoxime, Cefixime: Hiệu quả từ 80-90%.
Kết luận
Tóm lại, viêm mũi xoang là một bệnh lý thường gặp và thường không gây nguy hiểm, chủ yếu do virus gây ra và có thể tự khỏi theo thời gian. Tuy nhiên, không nên chủ quan, vì nếu bệnh kéo dài mà không được điều trị đúng cách, nó có thể dẫn đến những biến chứng nghiêm trọng. Đừng ngần ngại thăm khám để được chẩn đoán chính xác và áp dụng phương pháp điều trị phù hợp, giúp bảo vệ sức khỏe của bạn và tránh những hệ lụy không đáng có trong tương lai.