Xử lý viêm tuyến vú khi cho con bú: Đừng bỏ qua 5 bước này!

Viêm tuyến vú là vấn đề mà nhiều mẹ bỉm có thể gặp phải trong hành trình nuôi con bằng sữa mẹ. Nếu không được phát hiện và xử lý kịp thời, tình trạng này không chỉ gây đau đớn mà còn ảnh hưởng đến nguồn sữa, thậm chí dẫn đến biến chứng nghiêm trọng. Trong bài viết này, chúng tôi sẽ hướng dẫn bạn 5 bước quan trọng giúp xử lý viêm tuyến vú khi cho con bú hiệu quả, đồng thời chia sẻ cách phòng tránh để mẹ luôn an tâm chăm sóc bé yêu.

Viêm tuyến vú là gì?

Viêm tuyến vú là tình trạng viêm nhiễm xảy ra trong thời kỳ cho con bú, khi vi khuẩn xâm nhập vào tuyến sữa qua các vết nứt ở núm vú hoặc do sữa ứ đọng lâu ngày. Tình trạng này thường khiến mẹ cảm thấy đau nhức, sưng đỏ vùng vú, kèm theo cảm giác nóng rát và đôi khi sốt cao.

Nếu không được xử lý kịp thời, viêm tuyến vú có thể tiến triển thành nhiễm trùng nghiêm trọng, ảnh hưởng đến cả sức khỏe của mẹ và nguồn sữa cho bé. Nhận biết sớm dấu hiệu viêm và áp dụng phương pháp điều trị phù hợp sẽ giúp mẹ nhanh chóng cải thiện tình trạng này, tiếp tục nuôi con một cách thuận lợi.

Nguyên nhân dẫn đến viêm tuyến vú?

Viêm tuyến vú thường bắt nguồn từ sự tắc nghẽn tuyến sữa hoặc vi khuẩn xâm nhập vào mô vú, gây viêm nhiễm và đau đớn. Dưới đây là những nguyên nhân chính dẫn đến tình trạng này mà các mẹ bỉm cần lưu ý.

Sữa bị ứ đọng do trẻ bú không hết

Khi bé không bú hết sữa hoặc bú không đều, sữa dư thừa sẽ tích tụ trong ống dẫn sữa, gây tắc nghẽn và tạo điều kiện cho vi khuẩn phát triển. Điều này có thể xảy ra khi:

• Bé ngậm bắt vú kém, không bú hiệu quả.
• Trẻ ngủ quá nhiều, bỏ bú hoặc bú không đủ lâu.
• Mẹ sử dụng núm vú giả thường xuyên khiến bé ít bú mẹ hơn.
• Cai sữa đột ngột làm tuyến sữa không kịp thích ứng.

Áp lực lên vùng ngực

Những tác động vật lý đè nén lên bầu ngực có thể làm tắc ống dẫn sữa, gây viêm nhiễm, chẳng hạn như:

• Mặc áo ngực quá chật, đặc biệt là loại có gọng cứng.
• Tỳ tay vào ngực khi bế con bú.
• Ngủ sấp hoặc mang vác vật nặng đè lên vùng ngực.

Sự thay đổi của ống dẫn sữa

• Một số mẹ bỉm có thể gặp tình trạng giãn ống dẫn sữa, làm cho thành ống dẫn sữa dày lên và dễ bị tắc nghẽn. Khi sữa không thể lưu thông tốt, viêm tuyến vú có thể xảy ra.

Vi khuẩn xâm nhập qua núm vú bị tổn thương

• Núm vú bị nứt, chảy máu hoặc viêm nhiễm là “cửa ngõ” để vi khuẩn từ miệng bé hoặc môi trường xung quanh xâm nhập vào tuyến sữa, gây viêm vú. Những mẹ có tiền sử tắc sữa hoặc từng bị viêm tuyến vú trước đó cũng có nguy cơ tái phát cao hơn.

Hệ miễn dịch suy yếu

• Mẹ bỉm bị căng thẳng, mệt mỏi kéo dài, thiếu ngủ hoặc suy dinh dưỡng có thể làm suy yếu hệ miễn dịch, khiến cơ thể khó chống lại vi khuẩn. Điều này cũng là một yếu tố góp phần làm tăng nguy cơ viêm tuyến vú.
• Hiểu rõ những nguyên nhân này sẽ giúp mẹ chủ động phòng tránh và xử lý sớm để bảo vệ sức khỏe, đồng thời duy trì nguồn sữa dồi dào cho bé.

5 bước xử lý viêm tuyến vú khi cho con bú

Khi bị viêm tuyến vú, mẹ cần can thiệp kịp thời để giảm đau, thông tắc tuyến sữa và ngăn ngừa biến chứng. Dưới đây là 5 bước quan trọng giúp mẹ cải thiện tình trạng viêm một cách hiệu quả ngay tại nhà.

Massage và xoa bóp giúp giảm tắc nghẽn

Massage ngực là phương pháp đơn giản nhưng rất hữu ích trong việc giảm đau và hỗ trợ sữa lưu thông tốt hơn. Dưới đây là cách thực hiện:

• Bắt đầu xoa bóp nhẹ nhàng từ mép ngoài của bầu ngực rồi dần di chuyển về phía vùng bị tắc.
• Dùng các ngón tay nhào nhẹ theo vòng tròn để làm tan các cục sữa đông.
• Đặt ngón cái và ngón trỏ ngay sau vị trí tắc, ấn nhẹ nhàng về phía núm vú để giúp đẩy sữa ra.
• Ngâm mình trong nước ấm hoặc tắm dưới vòi hoa sen ấm trong lúc massage sẽ giúp giảm đau và làm mềm tuyến sữa, hỗ trợ quá trình thông tắc.

Cho con bú hoặc hút sữa thường xuyên

Việc duy trì dòng sữa liên tục là cách hiệu quả nhất để giảm viêm tuyến vú. Mẹ nên:

• Cho bé bú đều đặn, cố gắng duy trì tần suất bú khoảng 2–3 giờ/lần.
• Nếu bé không bú hết, mẹ nên hút sữa bằng máy hoặc vắt tay để tránh sữa bị ứ đọng.
• Khi hút sữa, mẹ có thể nghiêng người về phía trước để tận dụng trọng lực, giúp sữa chảy ra dễ dàng hơn.

Chườm ấm trước và chườm lạnh sau khi bú

• Chườm ấm trước khi cho bé bú: Giúp sữa chảy ra dễ dàng, giảm đau và làm mềm các mô vú. Mẹ có thể dùng khăn ấm, miếng đệm sưởi hoặc đổ nước ấm vào một chiếc tã sạch rồi đặt lên vùng ngực bị viêm khoảng 10–15 phút trước khi bú.
• Chườm lạnh sau khi cho bé bú: Giúp giảm sưng và đau sau khi tuyến sữa đã được làm thông. Có thể dùng túi đá bọc trong khăn mềm hoặc gel lạnh chườm lên vùng bị viêm trong khoảng 10 phút. Lưu ý không chườm đá trực tiếp lên da để tránh gây bỏng lạnh.

Thay đổi tư thế cho con bú

Việc đổi tư thế bú giúp sữa thoát ra dễ dàng hơn và làm giảm áp lực lên vùng tuyến sữa bị tắc. Một số tư thế mẹ có thể thử:

• Tư thế ôm bóng bầu dục: Mẹ đặt bé nằm nghiêng về phía bị tắc để lực hút của bé tập trung vào khu vực đó.
• Tư thế bò nghiêng (dùng trọng lực hỗ trợ): Mẹ quỳ chống tay và để bé bú trong tư thế bé nằm ngửa dưới mẹ, giúp tận dụng trọng lực để sữa chảy mạnh hơn.
• Tư thế ôm ngang truyền thống: Giữ bé ở tư thế quen thuộc nhưng điều chỉnh góc bú sao cho cằm bé hướng vào khu vực bị tắc.

Chọn trang phục thoải mái và chăm sóc vú đúng cách

• Mặc áo lót mềm, thoáng khí, không có gọng cứng để tránh gây áp lực lên bầu ngực.
• Tránh quần áo bó sát làm cản trở sự lưu thông của sữa.
• Vệ sinh vú sạch sẽ, giữ cho núm vú khô ráo để ngăn vi khuẩn xâm nhập.

Vậy thời điểm nào thì các mẹ bỉm cần sử dụng đến thuốc?

Nếu tình trạng viêm gây đau nhiều hoặc sốt, mẹ có thể sử dụng một số loại thuốc an toàn khi cho con bú như:

• Ibuprofen: Giúp giảm viêm và đau.
• Acetaminophen: Hỗ trợ giảm đau nhẹ và hạ sốt.
• Kháng sinh (theo chỉ định bác sĩ): Nếu viêm tuyến vú có dấu hiệu nhiễm trùng nghiêm trọng, mẹ nên đi khám để được kê đơn thuốc phù hợp.

Áp dụng đúng các bước trên sẽ giúp mẹ nhanh chóng cải thiện tình trạng viêm tuyến vú và tiếp tục hành trình nuôi con bằng sữa mẹ một cách thuận lợi. Nếu tình trạng không thuyên giảm sau 24–48 giờ hoặc có dấu hiệu nhiễm trùng nặng, mẹ nên đến bác sĩ để được thăm khám và điều trị kịp thời.

Khi nào mẹ cần thăm khám bác sỹ ngay?

Mặc dù viêm tuyến vú có thể thuyên giảm nhờ các biện pháp chăm sóc tại nhà, nhưng trong một số trường hợp, mẹ cần đến cơ sở y tế để được thăm khám và điều trị kịp thời. Nếu tình trạng viêm kéo dài hơn 48 giờ mà không có dấu hiệu cải thiện, mẹ nên theo dõi các triệu chứng nghiêm trọng sau:

• Sốt cao trên 38.5°C kèm theo ớn lạnh: Đây là dấu hiệu cho thấy cơ thể đang phản ứng với nhiễm trùng.
• Sưng, nóng, đỏ lan rộng ở bầu ngực: Khi vùng viêm ngày càng lớn, cứng hoặc đau nhức nghiêm trọng, có thể nhiễm trùng đã tiến triển nặng.
• Xuất hiện các triệu chứng giống cúm: Đau nhức cơ thể, mệt mỏi và suy nhược có thể là dấu hiệu của nhiễm trùng lan rộng.
• Có mủ hoặc dịch mùi hôi chảy ra từ núm vú: Đây có thể là dấu hiệu áp xe vú, một biến chứng nghiêm trọng cần can thiệp y tế ngay.
• Đau dữ dội, kéo dài và không thuyên giảm dù đã áp dụng các phương pháp điều trị tại nhà.

Khi đến bệnh viện, bác sĩ có thể chỉ định một số phương pháp điều trị như:

• Dùng kháng sinh: Nếu viêm tuyến vú do vi khuẩn gây ra, bác sĩ sẽ kê đơn kháng sinh phù hợp với mẹ đang cho con bú, thường là Amoxicillin hoặc Cephalexin.
• Hút mủ (nếu có áp xe): Nếu viêm tiến triển thành áp xe vú, bác sĩ có thể chọc hút mủ bằng kim hoặc tiến hành rạch dẫn lưu để loại bỏ nhiễm trùng.
• Giảm đau và kháng viêm: Bác sĩ có thể kê thêm thuốc giảm đau như Ibuprofen hoặc Acetaminophen để giảm viêm và giúp mẹ cảm thấy dễ chịu hơn.

Kết luận

Bằng cách áp dụng 5 bước quan trọng trong xử lý viêm tuyến vú khi cho con bú, kết hợp với việc theo dõi các dấu hiệu nghiêm trọng, mẹ sẽ chủ động hơn trong việc bảo vệ sức khỏe bản thân và đảm bảo nguồn sữa chất lượng cho con. Tuy nhiên, nếu tình trạng không cải thiện hoặc có dấu hiệu nhiễm trùng nặng, mẹ cần tìm đến bác sĩ ngay để được điều trị kịp thời, tránh nguy cơ biến chứng nguy hiểm.